007. Formacje dwóch świec: Formacja objęcia hossy, Formacja objęcia bessy, Wierzchołek ostatniego objęcia i Dno ostatniego objęcia.

Rycina nr 10 Formacje objęcia

Formacja objęcia hossy składa się z czarnej świecy oraz z białej świecy, której korpus zakrywa całkowicie korpus czarnej świecy (cena zamknięcia białej świecy jest wyższa od ceny otwarcia czarnej świecy, a cena otwarcia białej świecy jest niższa niż cena zamknięcia czarnej świecy). Formacja objęcia hossy pojawiająca się na dnie trendu spadkowego oznacza zakończenie tego trendu i przejście w trend wzrostowy. Świeca łączona formacji objęcia hossy jest młotem.

Formacja objęcia bessy składa się z białej świecy oraz z czarnej świecy, której korpus zakrywa całkowicie korpus białej świecy (cena otwarcia czarnej świecy jest wyższa od ceny zamknięcia białej świecy, a cena zamknięcia czarnej świecy jest niższa niż cena otwarcia białej świecy). Formacja objęcia bessy pojawia się na szczycie trendu wzrostowego i oznacza zakończenie tego trendu i przejście w trend spadkowy. Świeca łączona formacji objęcia bessy to spadająca gwiazda.

Jeżeli opisane wyżej formacje pojawiają się na przeciwnych ekstremach trendu, to mamy do czynienia z formacjami pokazanymi poniżej.

Rycina nr 11 Dno ostatniego objęcia i Wierzchołek ostatniego objęcia

Formacja objęcia hossy pojawiająca się na szczycie trendu nazywana jest wierzchołkiem ostatniego objęcia i prognozuje odwrócenie trendu na spadkowy. Świeca łączona formacji to wisielec.

Formacja objęcia bessy pojawiająca się na dnie trendu spadkowego nazywana jest dnem ostatniego objęcia i przewiduje odwrócenie trendu na wzrostowy. Świeca łączona tej formacji to odwrócony młot.

Tabela nr 12 POLNORD Formacja objęcia hossy / wierzchołek ostatniego objęcia

Tu można ściągnąć plik w formacje xls: POLNORDFormacjeObjecia.xls.

Kolumny G, H i L tabeli zostały zdefiniowane w poprzednich spotach. Przy definiowaniu świec formacji objęcia świadomie popełnimy błąd (jak przy definiowaniu formacji zasłony ciemnej chmury i formacji przenikania) polegający na wyznaczeniu zbyt krótkiego korpusu świec. Dla pierwszej świecy pozostawiamy 1% ceny otwarcia, dla drugiej świecy prostujemy błąd częściowo i wyznaczamy 2% ceny otwarcia. Zrobimy to w celach dydaktycznych, aby można było przy pomocy wykresu zilustrować prawdziwe i pozorne formacje.

Definiowanie formacji zaczynamy od wiersza nr 5, gdyż składa się ona z dwóch świec: pierwszej zdefiniowanej w wierszu nr 4 i drugiej zdefiniowanej w wierszu nr 5. W tabeli nie widać tego, ponieważ zaczyna się ona od wiersza nr 254.

BA = pierwsza świeca – =ORAZ(+H4=PRAWDA;+L4>1%*B4),

BB = druga świeca – =ORAZ(+G5=PRAWDA;+L5>2%*B5),

BC = relacje pomiędzy świecami – =ORAZ(+B5<E4;+E5>B4),

BD = formacja – =ORAZ(+BA5=PRAWDA;+BB5=PRAWDA;+BC5=PRAWDA).

Tabela nr 13 POLNORD Formacja objęcia bessy / dno ostatniego objęcia

Tu można ściągnąć plik w formacje xls: POLNORDFormacjeObjecia.xls.

Uwagi dotyczące definiowania formacji objęcia hossy/wierzchołka ostatniego objęcia stosują się odpowiednio do definiowania formacji objęcia bessy/dna ostatniego objęcia.

BE = pierwsza świeca – =ORAZ(+G4=PRAWDA;+L4>1%*B4),

BF = druga świeca – =ORAZ(+H5=PRAWDA;+L5>2%*B5),

BG = relacje pomiędzy świecami – =ORAZ(+B5>E4;+E5<B4),

BH = formacja – =ORAZ(+BE5=PRAWDA;+BF5=PRAWDA;+BG5=PRAWDA).

Zobaczmy, co zostało zidentyfikowane na wykresie w wyniku zastosowania naszych wzorów.

Wykres nr 13 POLNORD Formacje Objęcia

15 lipca – niewielka formacja dna ostatniego objęcia, po której nastąpiło odwrócenie trendu na wzrostowy,

25 lipca – fałszywy alarm,

27 lipca – całkiem zgrabna formacja objęcia hossy wzmacniająca trend wzrostowy,

31 lipca – jak 25 lipca,

24 sierpnia – silna formacja objęcia bessy,

1 września – silna formacja objęcia bessy składająca się z białej świecy wysokiej fali (zmaganie się byków i niedźwiedzi na rynku) oraz długiej czarnej świecy z długim dolnym cieniem (świeca podobna do wisielca).

7 października – świece o zbyt krótkich korpusach, aby mogły tworzyć formację.

Waldemar Mierniczek

006. Formacje złożone z dwóch świec: Zasłona ciemnej chmury i Formacja przenikania.

Rycina nr 7 Zasłona Ciemnej Chmury

Zasłona ciemnej chmury składa się z dwóch dość długich świec. Pierwsza świeca ma biały korpus, a druga czarny. Druga świeca ma kurs otwarcia wyższy od kursu zamknięcia pierwszej świecy. W klasycznym wariancie formacji zasłony ciemnej chmury korpus czarnej świecy zachodzi głęboko na korpus białej świecy. Cena zamknięcia czarnej świecy leży pomiędzy ceną otwarcia i średnią arytmetyczną ceny otwarcia i zamknięcia białej świecy.

Formacja zasłony ciemnej chmury pojawiająca się na szczycie trendu zwiastuje odwrócenie trendu i spadek cen.

Z każdej formacji świecowej, lub mówiąc szerzej, z kilku następujących po sobie świec można utworzyć świecę łączoną. Świecą łączoną są świece tygodniowe obrazujące zmiany cen w trakcie tygodnia oraz świece miesięczne lub roczne.

Rycina nr 8 Świeca Łączona

Tworząc świecę łączoną stosujemy cenę otwarcia pierwszej świecy, cenę zamknięcia ostatniej świecy oraz najniższą z cen minimalnych i najwyższą z cen maksymalnych.

Świeca łączona zasłony ciemnej chmury jest spadającą gwiazdy, a jak wiemy z poprzedniego spotu, wymowa spadającej gwiazdy jest złowieszczo jednoznaczna.

Analogicznie: świeca łączona utworzona z formacji ciemnej chmury pojawiającej się na dnie trendu jest odwróconym młotem i może prognozować odwrócenie trendu spadkowego.

Formacją dwuświecową odwrotną do zasłony ciemnej chmury jest formacja przenikania.

Rycina nr 9 Formacja przenikania

Formacja przenikania składa się z czarnej świecy o dosyć długim korpusie po której następuje biała świeca o dosyć długim korpusie. W klasycznej postaci formacji biała świeca zachodzi głęboko na korpus czarnej świecy pomiędzy średnią arytmetyczną cen otwarcia i zamknięcia czarnej świecy i jej cenę otwarcia.

Formacja przenikania pojawiająca się na dnie trendu zapowiada odwrócenie trendu i wzrosty cen.

Świecą łączoną formacji przenikania jest młot, co zapowiada zakończenie trendu spadkowego i wzrosty cen.

Podobnie świeca łączona formacji przenikania, gdyby pojawiła się ona na szczycie trendu, jest wisielec przepowiadający spadki cen.

Dla potrzeb analizy wykresów i nauki zdefiniujemy świece biorące udział w tworzeniu formacji zasłony ciemnej chmury i formacji przenikania jako 1% ceny otwarcia. To jest zdecydowanie za mało, jednakże pozwoli na przyjrzenie się jak te formacje funkcjonują na wykresach.

Tabela nr 10 POLNORD Zasłona Ciemnej Chmury

Tabela w formacie xls do ściągnięcia: POLNORDZCCHPrzenikanie.xls.

W formacjach wieloświecowych zawsze musimy zdefiniować każdą świecę z osobna oraz relacje pomiędzy świecami. 

Na załączonym przykładzie kolumny G, H i L zostały zdefiniowane w poprzednich spotach, kolumna AS definiuje pierwszą świecę formacji, kolumna AT definiuje drugą świecę formacji, kolumna AU definiuje relacje pomiędzy świecami, a kolumna AV zbiera dane z poprzednich trzech kolumn.

Definiowanie formacji dwuświecowej zaczynamy zawsze od wiersza nr 5. W załączonej tabeli tego nie widać ponieważ zaczyna się ona od wiersza 1193.

AS = pierwsza świeca – =ORAZ(+G4=PRAWDA;+L4>1%*B4),

AT = druga świeca – =ORAZ(+H5=PRAWDA;+L5>1%*B5).

Dla lepszej ilustracji czym jest na wykresie formacja zasłony ciemnej chmury przyjmujemy uproszczone założenie, że formacja powstaje we wszystkich przypadkach, kiedy korpusy świec zachodzą na siebie, niekoniecznie korpus drugiej świecy musi zachodzić za połowę korpusu pierwszej świecy. W ten sposób uzyskujemy formacje podobne do klasycznej, a nie tylko formacje w klasycznej postaci. 

AU = relacje pomiędzy świecami – =ORAZ(+B5>E4;+E5<E4;+E5>B4).

Gdybyśmy chcieli odzwierciedlić we wzorach klasyczną relację zachodzenia korpusu drugiej świecy za połowę korpusu pierwszej świecy musielibyśmy napisać E5<(B4+E4)/2 zamiast E5<E4.

AV = formacja – =ORAZ(+AS5=PRAWDA;+AT5=PRAWDA;+AU5=PRAWDA).

Wszystkie uwagi opisane powyżej i odnoszące się do definiowania w excelu formacji zasłony ciemnej chmury odnoszą się także do definiowania formacji przenikania.

Tabela nr 11 POLNORD Formacja przenikania

Tabela w formacie xls do ściągnięcia: POLNORDZCCHPrzenikanie.xls.

AW = pierwsza świeca – =ORAZ(+H4=PRAWDA;+L4>1%*B4),

AX = druga świeca – =ORAZ(+G5=PRAWDA;+L5>1%*B5),

AY = relacje pomiędzy świecami – =ORAZ(+B5<E4;+E5<B4;+E5>E4).

Gdybyśmy chcieli odzwierciedlić we wzorach klasyczną relację zachodzenia korpusu drugiej świecy za połowę korpusu pierwszej świecy musielibyśmy napisać E5>(+B4+E4)/2 zamiast E5>E4 .

AZ = formacja – =ORAZ(+AW5=PRAWDA;+AX5=PRAWDA;+AY5=PRAWDA).

Wykres nr 9 POLNORD Zasłona ciemnej chmury Formacja przenikania

Powyższy wykres pokazuje bez żadnych wątpliwości, że ustalone w excelu niskie progi (najmniejsza świeca o korpusie dłuższym niż 1% ceny otwarcia, każdy rodzaj zachodzenia korpusów świec na siebie, a nie tylko taki, w którym druga świeca zachodzi na pierwszą świecę powyżej połowy długości korpusu pierwszej świecy) pokazały nam tylko jedną formację przenikania, którą można potraktować poważnie – tą, która utworzyła się 24 lipca.

Na poniższym wykresie zobaczmy co działo się dalej:

Wykres nr 10 POLNORD Zasłona ciemnej chmury Formacja przenikania 1

Niestety zidentyfikowana przy pomocy excela formacja przenikania nie spowodowała zmiany trendu ze spadkowego na wzrostowy. Ciężkie jest życie inwestora.

Piękna formacja przenikania utworzyła się na wykresie załączonym poniżej.

Wykres nr 11 AMBRA Formacja przenikania

Zobaczmy co stało się później.

Wykres nr 12 AMBRA Formacja przenikania 1

Z tego excelowego rozpoznania formacji przenikania też nic nie wyszło. Ceny akcji weszły w trend boczny.

Waldemar Mierniczek

005. Formacje jednej świecy: Młot, Wisielec, Spadająca gwiazda, Odwrócony młot, Nagrobek i Ważka.

Wartość formacji jednoświecowych zależy od tego w jakim punkcie trendu się pojawiają. Znaczenie mają jedynie formacje na szczycie trendu wzrostowego i na dnie trendu spadkowego. Zapowiadają one odwrócenie trendu.

Rycina nr 6 Formacje jednej świecy

Najważniejsze formacje jednoświecowe to:

1. Młot, czyli świeca o niewielkim korpusie, niewielkim górnym cieniu i długim dolnym cieniu, pojawiająca się na dnie trendu spadkowego;

2. Wisielec, czyli młot pojawiający się na szczycie trendu wzrostowego;

3. Spadająca gwiazda, czyli świeca o niewielkim korpusie, niewielkim dolnym cieniu i długim górnym cieniu, pojawiająca się na szczycie trendu wzrostowego.

Mniej ważne formacje to:

4. Odwrócony młot, czyli spadająca gwiazda pojawiająca się na dnie trendu spadkowego;

5. Nagrobek, czyli doji bez dolnego cienia, z długim górnym cieniem, pojawiająca się na szczycie trendu wzrostowego lub na dnie trendu spadkowego;

6. Ważka, czyli doji bez górnego cienia, z długim dolnym cieniem, pojawiająca się na szczycie trendu wzrostowego lub na dnie trendu spadkowego.

Nagrobek to odmiana formacji spadającej gwiazdy/odwróconego młota, a ważka to odmiana młota/ wisielca. Ich wygląd pokazuje rycina nr 2 umieszczona w spocie 002.

W excelu definiujemy i identyfikujemy opisane wyżej świece, natomiast określenie, czy trend znajduje się na szczycie, na dnie, czy też mamy do czynienia z trendem bocznym, należy do inwestora. Jest to banalnie łatwe, kiedy obserwuje się materiały historyczne i bardzo trudne jeżeli próbuje się określić położenie trendu na bieżąco.

Najpierw definiujemy młot/ wisielec i nagrobek.

Tabela nr 8 Młot/Wisielec i Ważka

Tabela w wersji xls: POLNORDFormacje1swiecy.

Kolumny I, R, S, V, W, X, Y, Z, AA zostały zdefiniowane w poprzednich spotach.

Definiujemy młot/wisielec jako szpulkę lub doji o górnym cieniu krótszym niż 2% ceny otwarcia i dolnym cieniu dłuższym niż 4% ceny otwarcia.

AI = biały młot/wisielec – =ORAZ(+R4=PRAWDA;+V4<2%*B4;+Y4>4%*B4),

AJ = czarny młot/wisielec – =ORAZ(+S4=PRAWDA;+W4<2%*B4;+Z4>4%*B4),

AK = doji młot/wisielec – =ORAZ(+I4=PRAWDA;+X4<2%*B4;+AA4>4%*B4),

AL = młot/wisielec – =LUB(+AI4=PRAWDA;+AJ4=PRAWDA;+AK4=PRAWDA).

Ważka to świeca doji o górnym cieniu = 0 i dolnym cieniu dłuższym niż 4% ceny otwarcia.

AM = ważka – =ORAZ(+I4=PRAWDA;+X4=0;+AA4>4%*B4).

Tabela nr 9 Spadająca gwiazda/Odwrócony młot i Nagrobek

Tabela w wersji xls: POLNORDFormacje1swiecy.

Definiujemy spadającą gwiazdę/odwrócony młot jako szpulkę lub doji o dolnym cieniu krótszym niż 2% ceny otwarcia i górnym cieniu dłuższym niż 4% ceny otwarcia.

AN = biała spadająca gwiazda/odwrócony młot – =ORAZ(+R4;+V4>4%*B4;+Y4<2%*B4),

AO = czarna spadająca gwiazda/odwrócony młot – =ORAZ(+S4;+W4>4%*B4;+Z4<2%*B4),

AP = doji spadająca gwiazda/odwrócony młot – =ORAZ(+I4;+X4>4%*B4;+AA4<2%*B4),

AQ = spadająca gwiazda/odwrócony młot – =LUB(+AN4=PRAWDA;+AO4=PRAWDA;+AP4=PRAWDA).

Nagrobek to świeca doji o dolnym cieniu = 0 i górnym cieniu dłuższym niż 4% ceny otwarcia.

AR = nagrobek – =ORAZ(+I4=PRAWDA;+X4>4%*B4;+AA4=0).

Przy pomocy powyższych wzorów zidentyfikowaliśmy następujące formacje jednoświecowe:

Wykres nr 7 POLNORD Młot Spadająca Gwiazda

25 kwiecień – świeca zidentyfikowana przez wzory excela jako młot. Ponieważ pokazała się w trendzie bocznym nie należało uznawać ją za formację świecową, jakkolwiek za tydzień okazało się, że rynek zawierał potencjał wzrostowy.

22 maj – świeca rozpoznana przez wzory excela jako spadająca gwiazda/odwrócony młot. W dniu jej powstania trudno było zdecydować, czy jest znacząca, czy nie, jednakże następne dni pokazały, że zapowiadała wzrost cen.

3 czerwiec – zidentyfikowany przez wzory excela młot/ wisielec. Gdyby wykres kończył się na tym dniu, trudno byłoby zdecydować, czy mamy do czynienia ze szczytem trendu, czy nie. Następne dni pokazały, że był to zaledwie środek trendu wzrostowego, więc nie mamy tu do czynienia z formacją wisielca.

17 czerwiec – przepiękny wisielec rozpoznany przez wzory excela spowodował znaczną zniżkę ceny.

10 lipiec – piękny odwrócony młot rozpoznany przez wzory excela, mógł wprowadzić w błąd zapowiadając przynajmniej krótkotrwałe wzrosty. Niestety po kilku dniach nastąpiły spadki.

Formacje jednoświecowe nie rozpoznane przez wzory excela:

1. 7 maja (zbyt długi dolny cień) – bez znaczenia jako formacja, ponieważ powstała w środku trendu.

2. 18 czerwca (zbyt długi korpus) – wzmocniła spadkową wymowę poprzedzającego ją wisielca.

3. i 4. – 2 i 3 lipca – świece podobne do spadające gwiazdy (zbyt wysoki dolny cień) i wisielca (zbyt długi górny cień) utworzyły razem sygnał spadku trendu.

5. – 30 lipca – zbyt długi górny cień jak na formację młota. W dniu powstania ewidentnie mógł zostać uznany na sygnał wzrostu cen, ponieważ można było się spodziewać, że powstał na dnie trendu spadkowego. Niestety nastąpił trend boczny.

Wykres nr 8 CCC Nagrobek Ważka

Formacja nagrobka, a raczej odwróconego nagrobka (odwróconego młota) pojawiła się na dnie trendu i mogła prognozować wzrost cen, który pojawił się po krótkotrwałym trendzie bocznym.

Formacja ważki (wisielca) pojawiła się w trendzie bocznym, więc trudno było rozpoznać ją jako sygnał spadków cen, chociaż takie spadki nastąpiły.

W następnym spocie przechodzimy do formacji dwuświecowych. 

Waldemar Mierniczek